Przyczynek do metodyki tłumaczenia terminów zoologicznych w tekstach biblijnych na przykładzie wybranych gatunków ssaków (Mammalia)

Abstrakt

Przekład terminów zoologicznych występujących w tekstach biblijnych z języka hebrajskiego czy greckiego na język polski może nastręczać tłumaczom wielu trudności. Dlatego celem tego artykułu jest pokazanie, czym w pracy translacyjnej powinni kierować się tłumacze ksiąg biblijnych, aby pozostać wiernymi zamierzeniom autora natchnionego oraz współczesnej wiedzy na temat fauny Ziemi Świętej. W przypadku, gdy słowo oryginalne występujące w tekście Pisma Świętego nie pozwala jednoznacznie stwierdzić, o jaki gatunek zwierzęcia chodziło autorowi natchnionemu w pierwszej kolejności, należy je przeanalizować w szerszym kontekście tłumaczonego tekstu. Pozwala to m. in. stwierdzić, czy w opracowywanym tekście ma się do czynienia ze zwierzęciem dzikim, czy udomowionym. Następnie należy znaleźć odpowiedź na pytanie, czy w czasach biblijnych naturalny zasięg występowania danego zwierzęcia (dotyczy to głównie gatunków dzikich) obejmował obszar Azji Mniejszej i północnej Afryki. Tu pomocna jest zoogeografia badająca i opisująca zmiany zasięgów występowania poszczególnych gatunków zwierząt. Natomiast w odniesieniu do gatunków hodowanych przez człowieka ważne jest określenie czasu i miejsca ich udomowienia oraz sposobów użytkowania zwierząt udomowionych na danym obszarze. Zajmuje się tym inna gałąź zoologii — archeozoologia. W przekładzie terminów zoologicznych pomaga także odwoływanie się do pokrewnych im w innych językach semickich — akkadyjskim, ugaryckim czy arabskim, w których zachowały się podobnie brzmiące nazwy zwierząt. Tutaj wskazana jest konsultacja z językoznawcą biblijnym, która stanowi ważne uzupełnienie do analizy danego słowa na gruncie przyrodniczym. W pracy translacyjnej konieczne jest także uwzględnienie kontekstu literacko-historycznego poszczególnych perykop biblijnych, w których pojawiają się odniesienia do zwierząt, co pokazano na przykładzie problemów z tłumaczeniem hebrajskiego słowa taḥaš oraz qippōḏ