Święty Roman Melodos – bizantyjski „Pindar” kondakionu i Akatystu
DOI:
https://doi.org/10.21906/rbl.3748Słowa kluczowe:
Roman Melodos, hymnografia, kondakion, Akatyst, poezja, liturgia, Bogurodzica, tradycjaAbstrakt
Artykuł przedstawia życie i twórczość świętego Romana Melodosa, jednego z najwybitniejszych hymnografów bizantyjskich VI wieku. Autor analizuje zarówno biografię Melodosa – ze szczególnym uwzględnieniem jego syryjskiego pochodzenia oraz działalności w Konstantynopolu – jak i jego wkład w rozwój hymnografii bizantyjskiej. Szczególna uwaga została poświęcona kondakionom, czyli specyficznej formie poezji liturgicznej: ich strukturze, językowi i znaczeniu teologicznemu. Artykuł podejmuje również problem autorstwa Akatystu ku czci Bogurodzicy, przedstawiając argumenty przemawiające za przypisaniem tego utworu Melodosowi. Wnikliwa analiza ukazuje Romana Melodosa jako twórcę, który w sposób mistrzowski łączył tradycję hellenistyczną z chrześcijańską duchowością, tworząc dzieła o głębokiej wartości teologicznej i artystycznej. Zaznaczono, że jego twórczość pozostaje ważnym elementem tradycji liturgicznej Kościoła prawosławnego, a kondakiony i Akatyst wciąż inspirują wiernych i badaczy, niosąc uniwersalne przesłanie wiary i piękna.
Bibliografia
grudnia. Narodzenie Pana i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa, https://liturgia.cerkiew.pl/pages/File/docs/tum-14-boze-narodzenie.pdf (10.02.2025).
Grosdidier de Matons J., Romanos le Mélode et les origines de la poésie religieuse à Byzance, Beauchesne, Paris 1997.
Jemeljaniuk Α., Żywot Przenajświętszej Bogurodzicy w świetle Pisma i Tradycji świętej, Βratczyk, Hajnówka 1999.
Makary, Synaksarion. Październik, przeł. H. Paprocki, Bratczyk, Hajnówka 2022.
Towarek P., Akathistos ku czci Bogurodzicy: historia, autorstwo i teologia dzieła, „Studia Elbląskie” 12 (2011), s. 251–263.
Wellesz E., Historia muzyki i hymnografii bizantyjskiej, tłum. M. Kaziński, Kraków 2006.
Wołosiuk W., Bizantyjski śpiew cerkiewny, [w:] Prawosławie – światło ze Wschodu, Lublin 2009, s. 547–580.
Καλαμάκη Δ. Χ., Κοντάκιο στο Πάθος του Κυρίου και στο θρήνο της Θεοτόκου, „Πειραϊκή Εκκλησία” 2010 nr 219, s. 21–24.
Καραμβάλης Δ. Ι., Ποίηση και μουσική στον Ρωμανό τον Μελωδό, „Πειραϊκή Εκκλησία” 2010 nr 219, s. 27–30.
Κορακίδη Α. Σ., Ρωμανού του Μελωδού ύμνος και λόγος: Δύο μελέτες, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1990.
Κορακίδη Α. Σ., Τα περί του Ρωμανού του Μελωδού μελετήματα, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2002.
Κορακίδη Α. Σ., Το πρόβλημα της καταγωγής του Ρωμανού του Μελωδού. Συστηματική έρευνα του θέματος εκ των πηγών και έκθεσεις των αντισημιτικών στοιχείων των κοντακίων, Κουκουάκη, Αθήναι 1971.
Κουρεμπέλε Ι. Κ., Η Χριστολογία του Ρωμανού του Μελωδού και η σωτηριολογική σημασία της, Θεσσαλονίκη 1998.
Κουρεμπέλε Ι. Κ., Ρωμανού Μελωδού θεολογική δόξα. Σύγχρονη ιστορικοδογματική άποψη και ποιητική θεολογία, Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 2006.
Μηναίον του Οκτωβρίου, Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι 1960.
Μπαμπινιώτη Γ., Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας, Κέντρο λεξικολογίας Ε. Π. Ε., Αθήνα 2002.
Οι ακολουθίες της Μ. Τεσσαρακοστής, „Συνάντηση” 2011 nr 3, s. 59–60.
Σινόπουλου Π. Α., Βίος και πολιτεία του εν αγίοις πατρός ημών Ρωμανού του Μελωδού, Ορθοδόξου Tύπου, Αθήναι 1982.
Σινόπουλου Π. Α., Ρωμανού του Μελωδού Κοντάκια Α΄, Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι 1974.
Σταματάκη Π. Κ., Εκκλησιατική η βυζαντινή υμνογραφία και αναλυτική ερμηνεία του Ακαθίστου Ύμνου, Αθήναι 1940.
Φλωρόφσκυ Γ., Ο Άγιος Ρωμανός, „Πειραϊκή Εκκλησία” 2010 nr 219, s. 17–19.
Χρήστου Π. Κ., Εκκλησιαστική γραμματολογία, t. Α΄, Οίκος Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 2005.
Акафист Пресвятой Богородице с комментариями, предисловие и комментарии прот. Александр Сорокин, https://azbyka.ru/molitvoslov/akafist-presvyatoj-bogorodice-s-kommentariyami.html (04.03.2025).
Козлов М., Акафист в истории православной гимнографии, „Журнал Московской Патриархии” 2000 nr 6, s. 83–88.
Петровский А. В., Акафист, [w:] Православная Богословская Энциклопедия, red. А. П. Лопухин, t. 1, Петроград 1900, kol. 374.
Правдолюбов С., Великий Канон Святаго Андрея Критского (история, поэтика, богословие), Московская Патриархия Русской Православной Церкви, Москва 2023.
Ростовский Димитрий, Жития Святых. Месяц Октябр, Преподобного Максима Исповедника, Барнаул 2003–2004.
Успенский П. Д., Kондаки Св. Романa Сладкопевцa, „Богословские труды” 1968 nr 4, s. 191–202.
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Copyright (c) 2023 ks. Adam Magruk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
