Responsoria Triduum Sacrum w polskich benedyktyńskich źródłach officium divinum w epoce przedtrydenckiej
DOI:
https://doi.org/10.21906/rbl.262Słowa kluczowe:
responsorium, oficjum, benedyktyni, Triduum Sacrum, średniowiecze, brewiarz, antyfonarzAbstrakt
Niniejszy artykuł prezentuje polskie przedtrydenckie księgi do sprawowania liturgii godzin pochodzące z klasztorów benedyktyńskich i zawarte w nich teksty responsoriów matutinum przeznaczone na kolejne dni Triduum Sacrum. Wymienione responsoria przedstawiono na tle innych europejskich źródeł oficjum, wykazując jednocześnie związki polskiej benedyktyńskiej tradycji liturgicznej ze zwyczajami kultywowanymi w różnych ośrodkach diecezjalnych i monastycznych Europy Zachodniej.
Bibliografia
Achten, G. (1979). Die theologischen lateinischen Handschriften in Quarto der Staatsbibliothek Preussische Kulturbesitz Berlin. Teil 1 Ms. theol. lat. qu. 141-266. Wiesbaden: Harrassowitz.
Benedykt z Nursji. (1997). Reguła. (A. Świderkówna, Trans.) (2nd ed.). Kraków: Tyniec – Wydawnictwo Benedyktynów.
Berlière, U. (1896). Bénédictins liégeois en Pologne au XIIe siècle. Revue Bénédictine, 13(1–4), 112–117. https://doi.org/10.1484/J.RB.4.04531
Borkowska, M. (1989). Słownik mniszek benedyktyńskich w Polsce. Tyniec.
Bracha, K. (2014). Dziedzictwo duchowe benedyktynów świętokrzyskich w średniowieczu: stan i potrzeby badawcze. Debaty Świetokrzyskie, 1.
Bratkowski, T. (2009). Antyfonarz Mścisława z Tyńca. Studium źródłoznawcze. Przemyśl: Bonus Liber.
Bratkowski, T. (2013). Officium divinum de tempore w rękopiśmiennych antyfonarzach zakonów benedyktyńskich w Polsce od XV do XIX wieku. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Combaluzier, F. (1968). In memoriam Gabrielis Beyssac. Ephemerides Liturgicae, 82, 47–53.
Danielski, W. (1997). Kult św. Wojciecha na ziemiach polskich w świetle przedtrydenckich ksiąg liturgicznych. (J. J. Kopeć, Ed.). Lublin: TN KUL.
Derwich, M. (1998). Monastycyzm benedyktyński w średniowiecznej Europie i Polsce. Wybrane problemy. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Dondi, C. (2004). The liturgy of the Canons regular of the Holy Sepulchre of Jerusalem. A study and a catalogue of the manuscript sources. Turnhout: Brepols.
Génicot, L. (1988). Polska i kraj nadmozański w średniowieczu. Krótkie podsumowanie i sugestie dalszych badań. In J. Rebeta (Ed.), Belgia–Polska. Bilans i perspektywy badawcze. Kolokwium belgijsko-polskie w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim 7–8 października 1977. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Gheyn, J. van den, Wagemans, É., Lyna, F., & Bacha, E. (1901). Catalogue des manuscrits de la Bibliothèque royale de Belgique. T. 1. Bruxelles; Renaux: H. Lamertin; Des presses de J. Leherte Coutin. Retrieved from http://archive.org/details/cataloguedesmanu01brusuoft
Hesbert, R.-J. (Ed.). (1963). Corpus antiphonalium officii. Roma: Herder.
Hiley, D. (1993a). Post-Pentecost Alleluias in Medieval British Liturgies. Plainsong & Mediaeval Music Society centennial essays. In S. Rankin & D. Hiley (Eds.), Music in the medieval English liturgy : Plainsong & Mediaeval Music Society centennial essays. Oxford: Clarendon Press.
Hiley, D. (1993b). Western plainchant. A handbook. Oxford: Clarendon Press.
Huglo, M. (1988). Les livres de chant liturgique. Turnhout: Brepols.
Klimecka, G. (1996). Tynieckie rękopisy iluminowane w zbiorach Biblioteki Narodowej przykładem benedyktyńskiej kultury piśmienniczej w XIV–XV wieku. In M. Derwich & A. Pobóg-Lenartowicz (Eds.), Klasztor w społeczeństwie średniowiecznym i nowożytnym: materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w Turawie w dniach 8–11 V 1996 przez Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego i Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego (pp. 289–297). Opole; Wrocław: Pracownia Badań nad Dziejami Zakonów i Kongregacji Kościelnych (LARHCOR). Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego.
Kopera, F. (1918). Dzieje malarstwa w Polsce. Średniowieczne malarstwo w Polsce. T. 1. Kraków.
Kubieniec, J. (2016). Muzyka liturgiczna. In M. Konik (Ed.), Monografia zespołu muzycznego oraz katalog muzykaliów klasztoru ss. Benedyktynek w Staniątkach. Kraków: Musica Iagellonica.
Kubieniec, Jakub. (2013). Secundum consuetudinem. Śpiew godzin kanonicznych w średniowiecznej metropolii gnieźnieńskiej. Kraków: Musica Iagellonica.
Labuda, G. (1995). Kto i kiedy ufundował klasztor w Tyńcu?Kto i kiedy ufundował klasztor w Tyńcu? In K. Żurowska (Ed.), Benedyktyni tynieccy w średniowieczu. Materiały z sesji naukowej, Wawel–Tyniec 13–15 października 1994 (pp. 23–39). Kraków: Tyniec.
Le Roux, R. (1979). Répons du Triduo Sacro et de Pâques. Etudes Gregoriennes, 18, 157–176.
Leclercq, J. (1997). Miłość nauki a pragnienie Boga. (J. A. Spież, Ed., M. Borkowska, Trans.). Kraków: Tyniec – Wydawnictwo Benedyktynów.
Leroquais, V. (1934). Les bréviaires manuscrits des bibliothèques publiques de France. Paris.
Miazga, T. (1982). Skryptorzy ksiąg choralnych w Polsce. Studia Sandomierskie, 3, 305–342.
Miazga, Tadeusz. (1984). Notacja gregoriańska w świetle polskich rękopisów liturgicznych. Graz: Akademische Druck- und Verlagsanstalt.
Miodońska, B. (1995). Kodeksy iluminowane Benedyktynów tynieckich. Wiek XIV–XV. Uwagi historyka sztuki. In K. Żurowska (Ed.), Benedyktyni tynieccy w średniowieczu. Materiały z sesji naukowej, Wawel–Tyniec 13–15 października 1994 (pp. 243–260). Kraków: Tyniec.
Miodońska, Barbara. (1993). Małopolskie malarstwo książkowe 1320-1540. Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN.
Nadolski, B. (1991). Liturgika. T. 2: Liturgia i czas. Poznań: Pallottinum.
Podlacha, W. (1916). Miniatury tynieckich ksiąg liturgicznych w Bibliotece Uniwersyteckiej we Lwowie. In R. Longchamps de Berier (Ed.), Księga pamiątkowa ku czci Bolesława Orzechowicza. T. 2 (pp. 195–204). Lwów.
Sczaniecki, P. (1978). Katalog opatów tynieckich. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Teologicznego Księży Misjonarzy.
Sczaniecki, P. (1980). Zakony benedyktyńskie w Polsce. Tyniec.
Sczaniecki, P. (1989). Benedyktyni polscy. Zbiór szkiców i opowiadań. Tyniec.
Skibniewski, M. (1988). Opactwo benedyktynów w Lubiniu. Perła wśród niziny. Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha.
Stummer, W., & Kozerska, H. (Eds.). (1963). Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. T. 1. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Szendrei, J. (1999). Notacja liniowa w polskich źródłach chorałowych XII–XIV wieku. In E. Witkowska-Zaremba (Ed.), Notae musicae artis: notacja muzyczna w źródłach polskich XI–XVI wieku. Studia. Kraków: Musica Iagellonica.
Witkowska-Zaremba, E. (Ed.). (1999). Notae musicae artis: notacja muzyczna w źródłach polskich XI–XVI wieku. Studia. Kraków: Musica Iagellonica.
Żurowska, K., Reklewska, M., & Pycińska, E. (Eds.). (1994). Antyfonarz opata Mścisława. In Tyniec. Sztuka i kultura benedyktynów od wieku XI do XVIII. Katalog wystawy w Zamku Królewskim na Wawelu, październik–grudzień 1994. Kraków.
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
