Samodyscyplina jako warunek nowego życia w Chrystusie. Idea ἐγκράτεια Pawła z Tarsu
DOI:
https://doi.org/10.21906/rbl.258Słowa kluczowe:
samodyscyplina, ἐγκράτεια, św. Paweł, sport, zakazy pokarmowe, małżeństwoAbstrakt
Św. Paweł był człowiekiem swoich czasów. Nieobca mu była myśl filozoficzna, zwłaszcza stoicka, wszak dorastał w mieście na wskroś wielokulturowym, w którym idee wschodnie przenikały się z filozofią grecką, judaizm współistniał z religiami pogańskimi, zaś synagogi działały w bliskości gimnazjonów. Młodemu Pawłowi bliskie zatem były idee świata greckiego oraz związane z nimi pojęcia. Jednym z nich jest pomniejsza cnota, którą bez trudu odnaleźć można w tekstach filozoficznych, mianowicie ἐγκράτεια. Ten grecki termin tłumaczy się zazwyczaj poprzez „samodyscyplinę” bądź „wstrzemięźliwość”. W Listach Pawła odnaleźć go można w trzech miejscach bezpośrednio (1 Kor 7, 9; 9, 25; Ga 5, 23), choć i pośrednie realizacje tej idei są możliwe do uchwycenia. Okazuje się, że o ἐγκράτεια wspomina Paweł w tych samych kontekstach, co współcześni mu filozofowie, zwłaszcza Muzoniusz Rufus i Epiktet. Analiza tekstów starożytnych dowodzi, że idea samokontroli obecna jest w epistolografii Pawłowej, gdy mowa o pożywieniu, seksualności oraz cnocie in genere, którą według Apostoła Narodów powinien cechować się apostolat.
Bibliografia
Aristoteles. (1956). Etyka nikomachejska. (D. Gromska, Trans.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Beekes, R. (2010). Etymological Dictionary of Greek. Vol. 1. Leiden; Boston: Brill. Retrieved from https://brill.com/view/title/17726
Bock, D. L. (2007). Acts. Grand Rapids, Mich.: Baker Academic.
Cheung, A. T. (1999). Idol food in Corinth. Jewish background and Pauline legacy. Sheffield: Sheffield Academic Press.
Collins, R. F. (1999). First Corinthians. Collegeville: Liturgical Press.
Deming, W. (1995). Paul on marriage and celibacy. The Hellenistic background of 1 Corinthians 7. Cambridge; New York: Cambridge University Press.
Desilva, D. A. (1995). Paul and the Stoa: A Comparison. Journal of the Evangelical Theological Society, 38(4), 268–281.
Edwards, J. R. (2016). ‘Public Theology’ in Luke-Acts. The Witness of the Gospel to Powers and Authorities. New Testament Studies, 62(2), 227–252. https://doi.org/10.1017/S0028688515000466
Engberg-Pedersen, T. (2004). Paul in His Hellenistic Context. T&T Clark.
Engberg-Pedersen, T. (2006). Paul’s Stoicizing Politics in Romans 12-13: The Role of 13.1-10 in the Argument. Journal for the Study of the New Testament, 29(2), 163–172. https://doi.org/10.1177/0142064X06072836
Epictetus, & Epictetus. (1961). Diatryby: Encheiridion z dodaniem Fragmentów oraz Gnomologium Epiktetowego. (L. Joachimowicz, Trans.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Fee, G. D. (1988). The first epistle to the Corinthians. Grand Rapids: W. B. Eerdmans.
Garland, D. E. (2003). 1 Corinthians. Grand Rapids: Baker Academic.
Gourinat, J.-B. (2007). Akrasia and Enkrateia in Ancient Stoicism: Minor Vice and Minor Virtue? In C. Bobonich & P. Destrée (Eds.), Akrasia in Greek philosophy. From Socrates to Plotinus (pp. 215–248). Leiden; Boston: Brill. Retrieved from https://doi.org/10.1163/ej.9789004156708.i-308.55
Grant, F. C. (1915). St. Paul and Stoicism. The Biblical World, 45(5), 268–281.
Klutz, T. E. (2003). Re-Reading 1 Corinthians after Rethinking ‘Gnosticism.’ Journal for the Study of the New Testament, 26(2), 193–216. https://doi.org/10.1177/0142064X0302600204
Mello, M. (2011). Atleta di Cristo. Le metafore agonistiche in San Paolo. Napoli: Arte Tipografica Editrice.
Metzner, R. (2000). Paulus und der Wettkampf: Die Rolle des Sports in Leben und Verkündigung des Apostels (1 Kor 9.24–7; Phil 3.12–16). New Testament Studies, 46(4), 565–583. https://doi.org/10.1017/s0028688500000333
Miller, S. G. (2006). Starożytni olimpijczycy. Sportowe życie antycznej Grecji. (I. Żółtowska, Trans.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Musonius Rufus, C. (1947). Musonius Rufus. The Roman Socrates. (C. E. Lutz, J. P. Maguire, & E. H. Gilliam, Eds.). New Haven: Yale University Press.
Παπαδόπουλος, Κ. Ν. (1979). Η σημασια της λεξεως «ακρασια» εν 1 Κορ. 7, 15. Δελτιο Βιβλικων Μελετων, (1).
Pfitzner, V. C. (1967). Paul and the agon motif. Traditional athletic imagery in the Pauline literature. Leiden: Brill.
Pohlenz, M. (2009). Paulus und die Stoa. Zeitschrift Für Die Neutestamentliche Wissenschaft Und Die Kunde Der Älteren Kirche, 42(1), 69–104. https://doi.org/10.1515/zntw.1949.42.1.69
Rambiert-Kwaśniewska, A. (2015). „Walcz w dobrych zawodach o wiarę” (1 Tm 6, 12a). Relektura metaforyki sportowej w listach proto- i deuteropawłowych. Wrocław: TUM Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej.
Reale, G. (2012). Historia filozofii starożytnej. T. 4: Szkoły epoki Cesarstwa. (E. I. Zieliński & M. Podbielski, Trans.) (2nd ed.). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Robertson, A., & Plummer, A. (1914). A critical and exegetical commentary on the First Epistle of St Paul to the Corinthians (2nd ed.). Edinburgh: T. & T. Clark.
Roetzel, C. J. (1999). Paul. The myth and the man. Edinburgh: T. & T. Clark.
Rosik, M. (Ed.). (2009). Pierwszy list do Koryntian. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła.
Rudolph, D. J. (2011). A Jew to the Jews. Jewish contours of Pauline flexibility in 1 Corinthians 9:19–23. Tübingen: Mohr Siebeck.
Słapek, D. (2010). Sport i widowiska w świecie antycznym. Kompendium. Kraków; Warszawa: Wydawnictwo Homini; Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Thiselton, A. C. (2000). The First Epistle to the Corinthians. A commentary on the Greek text. Grand Rapids: W. B. Eerdmans.
Thompson, J. (2011). Moral formation according to Paul. The context and coherence of Pauline ethics. Grand Rapids: Baker Academic.
Thorsteinsson, R. M. (2006). Paul and Roman Stoicism: Romans 12 and Contemporary Stoic Ethics. Journal for the Study of the New Testament, 29(2), 139–161. https://doi.org/10.1177/0142064X06072835
Ward, R. B. (1990). Musonius and Paul on Marriage. New Testament Studies, 36(2), 281–289. https://doi.org/10.1017/S0028688500015095
Yeo, K.-K. (1995). Rhetorical interaction in 1 Corinthians 8 and 10. A formal analysis with preliminary suggestions for a Chinese, cross-cultural hermeneutic. Leiden; New York: E. J. Brill.
Yinger, K. L. (2008). Paul and Asceticism in 1 Corinthians 9:27a. Journal of Religion & Society, 10, 1–21.
Zeno of Citium, Chrysippus the Stoic, & Cleanthes the Stoic. (1964). Stoicorum veterum fragmenta. (H. F. A. von Arnim, Ed.) (2nd ed.). Stutgardiae In aedibus B. G. Tuebneri. Retrieved from http://archive.org/details/stoicorumveterum01arniuoft
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
