Szamgar, syn Anata, w „Dawnych Dziejach Izraela” Józefa Flawiusza

Abstrakt

Biblijna wzmianka o Szamgarze, synu Anata (Sdz 3, 31), intryguje swą zwięzłością. Uwagę przykuwa brak użycia terminów „sędzia” i „wybawca” w odniesieniu do osoby Szamgara oraz nieobecność formuł powołania na urząd przez Jahwe towarzyszących innym sędziom Izraela. W wyjaśnieniu tej lakoniczności może pomóc tradycja poświadczona przez Józefa Flawiusza (Dawne dzieje Izraela, 5, 197), który pisze, że „Sanagaros, Anata syn, został wybrany, aby rządzić, w pierwszym roku rządów stracił życie”. Użyte przez Józefa Flawiusza wyrażenie αἱρεθεὶς ἄρχειν („będąc wybrany zarządcą”), dla którego brak bezpośredniego odpowiednika w obecnej postaci tekstu Sdz 3, 31, może być przekładem hebrajskiego leksemu הבקר zinterpretowanego przez starożytnego historyka nie jako określenie oręża, którym walczył Szamgar (םלםד הבקר – „grządziel bydlęca”), lecz jako należący do kolejnego stychu, odrębny termin – imiesłów bierny הֻבִקַר z rdzenia בקר w znaczeniu „doglądać, nadzorować”, poświadczony w tekstach z Qumran, gdzie pojawia się słowo םבקר („nadzorca, zarządca”). Zgodnie z interpretacją sugerowaną przez Józefa Flawiusza problematyczny fragment wersetu Sdz 3, 31 można zatem wokalizować i tłumaczyć w następujący sposób: „został wybrany rządcą [הֻבְקַר] i również on uratował Izraela”.